Blog

Włókniakomięsak kotów (FISS) to złośliwy nowotwór tkanek miękkich, który wymaga zdecydowanych działań terapeutycznych. Jest to nowotwór, który rozwija się z tkanki łącznej, a jego leczenie zwykle obejmuje rozległe operacje chirurgiczne, takie jak amputacje kończyn lub usunięcie fragmentów ciała z zachowaniem bardzo szerokich marginesów cięcia. Z uwagi na trudności w leczeniu oraz wysoki odsetek nawrotów, FISS jest uznawany za jedno z najbardziej kontrowersyjnych i problematycznych schorzeń onkologicznych u kotów.

Przyczyny rozwoju FISS

Jednym z głównych czynników, które mogą przyczyniać się do rozwoju FISS, jest podskórne podawanie szczepionek. Badania wskazują, że FISS często rozwija się w miejscach, w których podano szczepionkę, co może być związane z reakcją zapalną wywołaną przez niektóre adjuwanty zawarte w szczepionkach. Adjuwanty to substancje, które mają na celu wzmocnienie odpowiedzi immunologicznej, jednak mogą również powodować stan zapalny w miejscu podania, co potencjalnie prowadzi do transformacji nowotworowej.
W związku z planowanym powrotem do obowiązkowych szczepień przeciwko wściekliźnie u kotów, weterynarze przewidują wzrost zachorowań na FISS. Aby zminimalizować ryzyko rozwoju nowotworu, zaleca się podawanie szczepionek w miejsca, które umożliwiają łatwiejsze usunięcie guza w przypadku jego wystąpienia – np. tylne kończyny lub tkankę tłuszczową podbrzusza.

Inne czynniki ryzyka

Poza szczepieniami istnieje szereg innych czynników, które mogą prowadzić do rozwoju FISS. Są to między innymi:
• Długo działające steroidy i antybiotyki – ich iniekcje mogą powodować miejscowy stan zapalny, który sprzyja rozwojowi nowotworów.
• Meloksykam – popularny lek przeciwbólowy, który w niektórych przypadkach był powiązany z wystąpieniem FISS.
• Mikroczipy – choć rzadko, zdarzały się przypadki rozwoju FISS wokół miejsca wszczepienia mikroczipa, używanego do znakowania zwierząt.

Trudności w leczeniu FISS

Leczenie chirurgiczne włókniakomięsaka jest skomplikowane i często wiąże się z koniecznością wykonania bardzo rozległych operacji. FISS ma wysoki potencjał do naciekania okolicznych tkanek i daje liczne ogniska satelitarne, co powoduje, że często dochodzi do nawrotów. Szacuje się, że około 40% przypadków nawraca po chirurgicznym usunięciu guza, nawet jeśli marginesy cięcia są wolne od komórek nowotworowych, a ryzyko wznowy może sięgać 19%.
Aby zwiększyć szanse na skuteczne usunięcie guza, zaleca się zachowanie marginesu chirurgicznego wynoszącego co najmniej 3 cm po bokach i obejmującego dwie płaszczyzny powięzi lub pełną grubość ściany brzucha lub klatki piersiowej. Niestety, w praktyce często trudno jest zachować takie marginesy, co wymaga precyzyjnego planowania operacji z wykorzystaniem tomografii komputerowej, aby lepiej wykorzystać naturalne bariery anatomiczne.

Chemioterapia i radioterapia

W celu zmniejszenia nacieku komórek nowotworowych w łożu guza przed operacją, często stosuje się chemioterapię lub radioterapię. Po operacji te same metody mogą być zalecane w celu zredukowania ryzyka nawrotu. Chemioterapia i radioterapia mają na celu niszczenie resztkowych komórek nowotworowych i zmniejszenie ryzyka ponownego pojawienia się guza.

Poszczególne przypadki

Badania przypadków klinicznych wskazują, że pacjenci, u których zastosowano agresywne leczenie chirurgiczne w połączeniu z radioterapią lub chemioterapią, mają większe szanse na dłuższe przeżycie. Na przykład, w jednym z badań przeprowadzonych na grupie 50 kotów z FISS, u kotów poddanych przedoperacyjnej radioterapii, a następnie szerokiemu wycięciu chirurgicznemu, odnotowano niższy odsetek nawrotów w porównaniu do kotów leczonych wyłącznie operacyjnie.

Jak zapobiegać FISS?

Aby zmniejszyć ryzyko wystąpienia FISS, weterynarze powinni:
• Wybierać odpowiednie miejsce szczepienia u kociąt – podając szczepionki w miejsca, gdzie usunięcie guza będzie łatwiejsze (np. tylne kończyny lub tkanka tłuszczowa podbrzusza).
• Unikać iniekcji w okolice międzyłopatkowe – jest to częste miejsce rozwoju nowotworu, z którego jego usunięcie jest trudne.
• Wybierać leki doustne zamiast iniekcyjnych – gdy jest to możliwe, aby uniknąć iniekcji potencjalnie powodujących stany zapalne (np. antybiotyki, leki przeciwbólowe).

Nowe metody szczepień

Najnowsze badania i zalecenia dotyczące szczepień sugerują modyfikacje w procedurach, które mogą zmniejszyć ryzyko FISS. Na przykład, stosowanie szczepionek bez adjuwantów lub szczepionek o zmniejszonej reaktywności może być korzystne. Nowe techniki, takie jak podawanie szczepionek w kontrolowanych dawkach lub innowacyjne metody aplikacji, również mogą odgrywać rolę w minimalizowaniu ryzyka nowotworu.

Wyzwania w diagnostyce i leczeniu

Diagnostyka FISS pozostaje wyzwaniem z uwagi na trudności w ocenie pełnego zakresu naciekania tkanek przez nowotwór. Tomografia komputerowa i rezonans magnetyczny stają się standardem w planowaniu leczenia chirurgicznego, jednak nie zawsze są dostępne lub przystępne cenowo. Ponadto, opiekunowie często zauważają objawy dopiero wtedy, gdy guz jest już zaawansowany, co dodatkowo utrudnia leczenie. Nowe terapie, takie jak immunoterapia, zaczynają być badane jako możliwe uzupełnienie leczenia chirurgicznego i chemioterapeutycznego. Immunoterapia polega na stymulowaniu układu odpornościowego do rozpoznawania i niszczenia komórek nowotworowych. Chociaż badania są na wczesnym etapie, wyniki są obiecujące i mogą otworzyć nowe możliwości w leczeniu FISS w przyszłości.