Leczenie bólu
Zjawisko bólu jest nieodłącznym elementem choroby i leczenia. Efektywne leczenie bólu, zapobieganie jego powstawaniu jest kluczowe dla samopoczucia zwierzęcia i jego właścicieli. Szczególnie w onkologii – ból przewlekły, wzmocniony centralnym uwrażliwieniem, czy neuropatyczny stanowią wielkie wyzwanie dla lekarza. Są to dolegliwości wynikające z przecięcia bądź zmiażdżenia włókien nerwowych – po operacjach amputacji, w trakcie niszczenia tkanki kostnej lub miękkiej przez nowotwór, a także jest to ból wywołany chorobami towarzyszącymi przewlekle – trwający i niedający się adekwatnie kontrolować zwykłymi lekami z grupy NSAID. Zobaczmy jak możemy pomagać cierpiącym zwierzętom.
1. Leki NSAID są najpowszechniej stosowane jako leczenie bólu związanego z chorobami stawów oraz bólem pooperacyjnym. Są skuteczne na obwodzie, jak i na poziomie centralnym odczuwania bolesności. Poza niepodważalnymi zaletami cechują się możliwością wywołania poważnych działań ubocznych – ze strony przewodu pokarmowego, nerek, wątroby i nie tylko. Poleca się w związku z tym leki bardziej selektywne do receptora Cox 2 – są bezpieczniejsze przy przewlekłym podawaniu. Wiele nowotworów wykazuje nadekspresję receptorów Cox 2 – leki z tej grupy są więc też wykorzystywane w chemioterapii metronomicznej.
2. Tramadol może być doskonałym dodatkiem dla psów, u których nie udaje się dobrze kontrolować bólu samymi lekami NSAID bądź występuje ich tolerancja. Dawki są szerokie i dobierane przez lekarza na podstawie stanu i reakcji pacjenta zwykle od 3-5 mg/kg nawet do 4 x na dobę, chociaż są pacjenci wymagający podawania wyższych dawek. Przy wysokich dawkach możemy obserwować sedacje i zaparcia. U pacjentów z upośledzeniem funkcji nerek i wątroby należy rozważyć redukcje dawki. Inne opioidowe leki obłożone są restrykcjami wynikającymi z ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii, jednak warto u pacjentów onkologicznych, bądź chirurgicznych rozważyć zastosowanie fentanylu w plastrach, bądź buprenorfiny, która może być podawana w wygodny sposób – na śluzówkę jamy ustnej. Dawka 0,02 – 0,03 mg/kg.
3. Gabapentyna jest blokerem kanałów wapniowych. Działa bezpośrednio w uszkodzonych neuronach oraz w dogrzbietowych rogach rdzenia kręgowego zapobiegając efektowi centralnego uwrażliwienia na ból. Dawka doustna to od 2 do 10 mg/kg 2 x dziennie – u pacjentów z niewydolnością nerek należy rozważyć niższą dawkę i okresowy monitoring funkcji nerek. Lek stosuje się przed planowanymi operacjami lub w przebiegu chorób powodujących silny ból neuropatyczny – np. kostniakomięsaku, lub zapaleniu pęcherza u kotów. Gabapentyna jest pozbawiona interakcji z innymi lekami, nie ma spodziewanych działań ubocznych. Lek należy odstawiać stopniowo.
4. Amantadyna to lek przeciwwirusowy. Blokuje on też receptory NMDA w dogrzbietowych rogach rdzenia kręgowego blokując efekt centralnego uwrażliwienia na ból. Lek ten należy stosować ostrożnie, gdyż może wchodzić w interakcje z tramadolem i trójpierścieniowymi lekami antydepresyjnymi, doprowadzając do tzw. zespołu serotoninowego . W dawce 3-5 mg/kg raz na dobę zarówno u psów i kotów można go skutecznie łączyć z lekami NSAID i gabapentyną.
Pamidronat jest lekiem indukującym apoptozę osteoklastów zmniejszając ból spowodowany nowotworzeniem kości. Lek wykorzystuje się też w leczeniu hiperkalcemii nowotworowej, podając go dożylnie w dawce 1-2 mg/kg co 2 tygodnie.
Wymienione tu leki mogą wchodzić w interakcje ze sobą oraz innymi preparatami stosowanymi u zwierząt. Lekarz weterynarii dla każdego przypadku indywidualnie określa wskazania i dawkowanie leku. Wszystkie leki oraz preparaty na leczenie bólu dostępne są tylko i wyłącznie na receptę.
weterynarz onkolog
lek. wet. Jarosław Balcerzak